Հարկավոր է սկսել բանակցություններ 4-րդ բարձրավոլտ գծի կառուցման, որ Հայաստան-Իրան գազամուղն աշխատի իր հնարավորության 80 % հզորությամբ

Հուլիսի 7-ին «Մետրոպոլ» հյուրանոցում «Ինտեգրացիա և զարգացում» հետազոտության և վերլուծության հասարակական կազմակեպությունն ու Եվրասիական փորձագիտական ակումբը կազմակերպել էին «Հայաստան-Ռուսաստան ռազմավարական դաշինք. Իրողություններ և արդի մարտահրավերներ» համաժողովը, որտեղ Հայաստան-ԵԱՏՄ-Իրան. համագործակցության նոր մակարդակ» թեմայով ելույթ ունեցավ պատմական գիտությունների թեկնածու, էներգետիկ աշխարհաքաղաքականության և միջազգային անվտանգության հարցերի փորձագետ Արմեն Մանվելյանը:

Նա կարծում է, որ ԵԱՏՄ-ի նկատմամբ կա մեծ հետաքրքրություն ոչ անդամ պետությունների մոտ, որոնք ձգտում են համագործակցության պայմանագիր կնքել միության հետ` շուկա մուտք ունենալու և ներմուծման նոր երկրներ բացահայտելու համար։ Համագործակցության առաջին պայմանագիրը կնքվեց Վիետնամի հետ, իսկ այս տարվա մայիսի 17-ին համաձայնագրեր կնքվեցին Իրանի և Չինաստանի հետ։ Այս պայմանագրերից հայկական կողմի համար հատկապես հետաքրքիր է Իրանի հետ կնքվածը, լինելով Հայաստանի անմիջական հարևան, ունենալով նրա հետ ցամաքային սահման՝ միակը ԵԱՏՄ անդամ պետությունների մեջ, Երևանը միշտ էլ շահագրգռված է եղել խորացնելու տնտեսական հարաբերությունները Թեհրանի հետ։ Այս համագործակցությունը բացում է տնտեսական հնարավորություններ, որոնցից կարելի է առանձնացնել երկուսը։ Առաջինը` ԵԱՏՄ-Հայաստան-Իրան էներգետիկ համագործակցության նոր հնարավորություններն են, որոնք գրագետ օգտագործման դեպքում զարգացման հսկայական պաշար ունեն, երկրորդը Ազատ տնտեսական գոտու մասին՝ ԵԱՏՄ-Իրան եռամյա պայմանագիրն է, որը նոր հնարավորություններ է բացում ՀՀ-ի համար և դեպի Իսլամական պետություն և հակառակ ուղղությամբ ապրանքների արտահանման, ներմուծման և փոխադրման համար։

Համագործակցության այդ ձևաչափերի գրագետ օգտագործման դեպքում Հայաստանը հնարավորություն կստանա մի քանի անգամ ավելացնել դեպի Իրան արտահանումը, կկարողանա դառնալ տրանզիտ պետություն այլ երկրերից դեպի Իրան և հակառակ ուղղությամբ ապրանքների փոխադրման համար։ Էներգետիկ համագործակցության շրջանակում կկարևորվի դեպի Հայաստան նոր ներդրումների ներգրավումը, էներգետիկ հզորությունների շահագործումը և էլեկտրաէներգիայի արտահանումը դեպի ԵԱՏՄ և Իրան։
ԵԱՏՄ-ի պայմանագրով 2019-ից պետք է սկսի գործել էլեկտրաէներգիայի վաճառքի միասնական հարթակ, որտեղ հնարավոր կլինի վաճառել էլեկտրաէներգիայի ավելցուկը։ Հայաստանը, որ դեռ ԽՍՀՄ-ի տարիներին եղել է էլեկտրաէներգիայի արտադրության ու արտահանման տարածաշրջանային հարթակ, նորից կարող է վերականգնել իր այդ կարգավիճակը եթե համագործակցության եռակողմ համակարգ ստեղծի ԵԱՏՄ-Հայաստան-Իրան ձևաչափով։ Թե Ռուսաստանը և ԵԱՏՄ երկրները, թե Իրանը էլեկտրաէներգիայի արտադրության սեզոնային դեֆիցիտի են բախվում: Եթե ԵԱՏՄ երկրներում դա հիմականուն ձմռանն է, Իրանում` ամռանը։ Հայաստանը իր աշխարհագրական դիրքով, գտնվելով այս պետությունները իրար հետ կապող խաչմերուկում, կարող է օգտվել այս իրավիճակից էլեկտրաէներգիայի արտադրության, արտահանման և տրանզիտի կազմակերպման համար:

Այս գործընթացին կարող է օգնել Իրան-Հայաստան՝ գազ էլեկտրաէներգիայի դիմաց ծրագիրը, որը այսօր աշխատում է իր հզորության միայն 15 %-ի չափով և կարող է դուրս գալ իր հնարավորության 50 %-ին, եթե շահագործման հանձնվի 3-րդ բարձրավոլտ էլեկտրական գիծը։ Արդեն այսօր հարկավոր է սկսել բանակցություններ 4-րդ բարձրավոլտ գծի կառուցման մասին,որ հնարավորություն կտա Հայաստան-Իրան գազամուղը աշխատեցնել իր հնարավորության մինչև 80% հզորությամբ։

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Արմեն Մանվելյանը նաև անդրադարձավ Իրանից գազի ներմուծման հեռանկարին (Իրան-Հայաստան գազամուղի ընդհանուր հզորությունը 2,3 մլրդ խմ է), որ բացառիկ հնարավորություն է ստեղծում Հայաստանի համար գեներացնել նոր հզորություններ՝ կառուցել ջերմակայաններ և սկսել սեզոնային արտահանում թե Իրան, թե ԵԱՏՄ։ 2016-ին Ռուսաստան-Վրաստան-Հայաստան-Իրան՝ էլեկտրաէներգիայի տարանցման Հյուսիս-Հարավ ծրագրի շուրջ էներգետիկայի նախարարների կնքած համաձայնագիրը կարող է իրավական հիմք լինել այս նախագծի իրականացման համար: Դեպի Վրաստան և Իրան Հայաստանից նոր բարձրավոլտ գծերի կառուցումը հնարավորություն է տալու մեծացնել գազի ներմուծումը Իրանից, ստեղծել էլեկտրաէներգիայի արտադրության նոր հզորություներ և սկսել Հայաստանից այդ «ապրանքի» արտահանումը։ ԵԱՏՄ-ում էլեկտրաէներգիայի վաճառքի ընդհանուր հարթակի ստեղծումը հնարավորություն կտա այդ ապրանքի անսպառ արտահանման ու վաճառքի գործընթաց կազմակերպել։

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ